Krakov (Kraków): Dobrosława Horzela připravila rozsáhlou výstavu středověkých vitrají (Muzeum Narodowe w Krakowie: Cud światła. Witraże średniowieczne w Polsce)

Historička umění Dobrosława Horzela, vedoucí projektu Corpus Vitrearum Medii Aevi pro Polsko, připravila pro Krakov rozsáhlou výstavu středověkých vitrají. Vůbec poprvé uvidí návštěvníci tváří v tvář unikátní díla středověkých sklářů a malířů. Mimořádným unikátem jsou vitraje z kostela Panny Marie v Krakově ze 14. století (viz obr.), které jsou pro diváky prakticky nedostupné a nacházíse za slavným oltářem Veita Stosse. Jejich vystavení bylo možné jen díky tomu, že v kostele právě probíhá rozsáhlé restaurování celého Stossova oltáře.

Další exponáty pochází především z polských muzejních sbírek a kostelů. Řadu z nich vytvořili umělci z Čech nebo sklomalby vznikly pod vlivem českého umění doby Karla IV. a Václava IV. To je velice důležité, protože v Čechách se zachovalo minimálně středověkých vitrají, zatímco v Polsku mají celé obsáhlé soubory

Poslední výstava středověkých vitrají se uskutečnila na přelomu let 1998/1999 v Kolíně nad Rýnem a zahrnovala osmdesát děl (Himmelslicht. Europäische Glasmalerei im Jahrhundert des Kölner Dombaus 1248 - 1349). Současná polská výstava nabízí 77 vitrají a 78 doplňujících obrazů, grafik, knih i děl zlatnictví, které dokumentují vzájemné umělecké vztahy.

(SK)

Cud światła. Witraże średniowieczne w Polsce, 14.02-26.07.2020, Museum Narodowe Krakow. PRODLOUŽENO DO 16. 8. 2020.

Internet:

https://mnk.pl/wystawy/cud-swiatla-witraze-sredniowieczne-w-polsce

Informace pořadatelů:

Na wystawie będzie można zobaczyć 77 witraży z polskich kolekcji muzealnych i prywatnych oraz z kościołów i klasztorów. Ponadto pokazanych będzie także 78 innych obiektów, takich jak: obrazy, hafty, złotnictwo, dokumenty, rysunki, projekty witraży, grafiki, książki. Większość z nich nigdy nie była prezentowana publiczności. Wyjątkowym rarytasem będą kwatery z okien kościoła Mariackiego w Krakowie, na co dzień umieszczone wysoko za Ołtarzem Wita Stwosza.

Witrażowe przeszklenia kościołów stanowiły w średniowieczu ogromne artystyczne, techniczne i finansowe wyzwanie, stanowiąc tym samym potwierdzenie prestiżu zleceniodawców. W okresie nowożytnym przyszedł czas usuwania tych witraży, tak że do naszych czasów dotrwał ich znikomy procent. Mimo XIX-wiecznej fascynacji średniowiecznym malarstwem witrażowym dziedzina ta, traktowana jako rzemiosło artystyczne i przez to ceniona niżej, nadal pozostaje – tak jak światło i barwa, które współtworzą witraż – fenomenem tyleż fascynującym, co trudno uchwytnym.

Witraże żyją tylko wtedy, gdy przenika je światło. Rzućmy zatem snop światła na ich fenomen: Jakie umiejętności posiadali witrażyści? Jak „czytać” witraże? Jakie było ich miejsce w panoramie sztuki epoki? To pytania, które twórcy wystawy stawiają w pierwszej jej części, prezentującej średniowieczne witraże z obecnych terenów Polski na tle innych dziedzin sztuki, które wraz z nimi tworzyły niegdyś splendor wnętrz.

Dalej pokazany jest proces zapominania o witrażach, ich rugowania z wnętrz sakralnych i ze świadomości ludzi w epoce nowożytnej. W końcu zaprezentowane są różne aspekty ponownego odkrywania witraży w XIX wieku: pierwsze przejawy fascynacji, kampanie konserwatorskie, projekty nowych przeszkleń do średniowiecznych kościołów i kolekcjonerstwo. Centrum tej opowieści jest kościół Mariacki w Krakowie, którego średniowieczne kwatery umieszczone na co dzień wysoko w oknach za ołtarzem Wita Stwosza – w obecnym stanie zachowania świadczącym o ich trudnych dziejach – stanowią szczególnie silny akord wystawy.

„Cud światła” to wyjątkowe przedsięwzięcie, dzięki któremu można zobaczyć witraże z polskich kolekcji muzealnych i prywatnych oraz z kościołów i klasztorów. Ponadto dzieła malarstwa tablicowego, hafty, złotnictwo, dokumenty, rysunki, projekty przeszkleń. Wiele z tych eksponatów nigdy dotąd nie była prezentowana publiczności. Niektóre z nich w ostatnich latach poddano badaniom i pieczołowitej konserwacji na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie – jak choćby wykonane około 1200 roku witraże z dawnej kolekcji Zamoyskich w Adampolu.

Kurator: dr Dobrosława Horzela, kierownik projektu „Korpus witraży średniowiecznych w Polsce” realizowanego w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”. Koordynatorka wystawy: Ewa Kalita. Projektantka wystawy: Sylwia Siudak

MIRACLE OF LIGHT. MEDIEVAL STAINED GLASS IN POLAND

In the Middle Ages, stained glass windows in churches were a huge artistic, technical and financial challenge, thus confirming the principals' prestige. Early Modern was a period when these stained glass windows were being removed, so that a very small percentage has survived to this day. Despite the fascination it stirred in the nineteenth century, stained glass was regarded as a decorative art and was much underrated, and still is - like the light and color that combine to create it - a phenomenon as fascinating as it is elusive.

Stained glass only comes to life when light goes through it. Let's cast a little illumination on this phenomenon: What skills did glaziers have? What was their place in the art panorama of the time? How to “read” stained glass? These are the questions that the exhibition's creators raise in the first section, presenting medieval stained-glass panels from areas in present-day Poland, shown against the background of other branches of art that together once created the splendor of  sacred interiors. Further on is the neglect of stained glass, their removal from hallowed interiors, and from the consciousness of people in Early Modern period. Finally, various aspects of the rediscovery of stained glass in the 19th century are presented: the first manifestations of fascination, conservation campaigns, projects for new glazings for medieval churches, and collecting.

The centerpieces of this account are the medieval stained-glass panels placed high behind Veit Stoss' altarpiece in St.  Mary's Church in Krakow. Their luminous glazing–testifies to their difficult history, as well as to their current state of preservation. Both aspects constitute a particularly strong chord in the exhibition. The "Miracle of Light" is a unique undertaking, thanks to which you can marvel at stained glass from Polish museum and private collections, as well as from churches and monasteries. The exhibit also features works of panel painting, embroidery, goldsmithing, documents, drawings, and glazing designs. Many of these items have never been presented to the public. In recent years, some of them have undergone research and careful conservation at the Faculty of Conservation and Restoration of Works of Art at the Academy of Fine Arts in Krakow - such as stained glass windows (created around 1200 AD) from the former Zamoyski collection in Adampol.

Curator: Dobrosława Horzela, Ph.D., head of the project "Corpus of medieval stained glass in Poland" implemented as part of the program of the Minister of Science and Higher Education under the name "National Program for the Development of Humanities"